Przewodnik dla rodziców dzieci dotkniętych dysforią płciową
Tlumaczenia przewodnika opublikowanego przez Genspect
Oryginalny tekst można znaleźć tu.
Poniższy tekst w formie pliku PDF można pobrać tu.
Ten krótki poradnik przeznaczony jest dla rodziców dzieci o odmiennej tożsamości płciowej. W świecie, w którym nasila się tendencja do kategoryzacji i klasyfikacji, my pragniemy stworzyć przestrzeń na głębsze zrozumienie jednostek o odmiennej tożsamości płciowej.
KOMUNIKACJA
Efektywna komunikacja pomiędzy członkami rodziny jest najważniejszym elementem wspierania dziecka o odmiennej tożsamości płciowej. Efektywna komunikacja obejmuje aktywne słuchanie – gdy rodzice angażują się w uważne słuchanie tego, co mówi dziecko.
Może być tu pomocne powtarzanie tego, co powiedziało dziecko, używając innych słów, ale zachowując znaczenie wypowiedzi, poprzez zadawanie pytań takich jak: „Jeśli dobrze usłyszałem/usłyszałam, mówisz, że jesteś trans i że zawsze byłeś/byłaś trans?”. Albo: „Popraw mnie, jeśli coś pomyliłam/pomyliłem: mówisz, że chcesz zacząć brać hormony tak szybko, jak to tylko możliwe?”. Warto powstrzymać się od osądzania lub doradzania, a zamiast tego skupić się na wnikliwym słuchaniu tego, co dziecko stara się powiedzieć. Czasami słowa nie wyrażają uczuć w pełni; rodzice powinni być świadomi tego, rozmawiając z dzieckiem.
Uważne słuchanie bez wydawania osądów jest bardzo trudne, zwłaszcza, jeśli wypowiadane słowa są szokujące – szczególnie jeśli ty, rodzic, wiesz na dany temat dużo więcej (lub dużo mniej) niż twoje dziecko. Jednakże jest czas na to, żeby słuchać i czas na to, żeby mówić, a w tym kontekście rozpoznanie odpowiedniego czasu na mówienie lub słuchanie jest bardzo ważne. Jeśli dziecko mówi ci coś, co jest dla niego/niej bardzo ważne lub znaczące, coś, co w pewien metaforyczny sposób komunikuje jak on/ona widzą siebie samych lub kim są, będzie dla niego/niej dewastujące, jeśli odrzucisz to lub zignorujesz. W takiej sytuacji jest bardzo ważne żebyś, jako rodzic, pokazał/pokazała swojemu dziecku, że bardzo interesuje cię, co dziecko ma do powiedzenia.
Utrzymuj otwarte kanały komunikacji: to jest często kluczowe, aby umożliwić dziecku porozumiewanie się z tobą. Jeśli dziecko często rozmawia z tobą w samochodzie, albo wieczorami, kiedy przychodzisz do jego/jej pokoju, albo nawet poprzez komunikację internetową – upewnij się, że zwracasz na to uwagę.
Jeśli utrzymasz te kanały komunikacyjne otwarte, z pewnością przyjdzie dzień, kiedy będziesz miał/miała szansę wyrazić swoją opinię. Jednakże na początku jest bardziej pomocne, aby zrozumieć w pełni co dzieje się w życiu twojego dziecka. Łagodna, pełna współczucia ciekawość pozwala dziecku zaufać ci w czasie rozmowy na ten temat. Niektórzy rodzice czują się zdominowani przez dziecko i nie odważają się wspominać tematu tożsamości płciowej. Podobnie ma się sprawa z nastolatkami, które często nie chcą rozmawiać o sprawach dotyczących płci/seksu. Jeśli klimat dookoła rozmów o tożsamości płciowej jest podobny do rozmów o płci/seksie, to może wskazywać, że jakiś poziom seksualnej inhibicji wpływa na tożsamość płciową.
W pewnych sytuacjach, na przykład, kiedy twoje dziecko czuje się szczególnie bezbronne albo zagubione, może być ważne, aby nie przeładować go/jej radami lub informacjami. Czasami lepiej jest pokazać, że ci zależy, niż to powiedzieć wprost.
AUTENTYCZNOŚĆ
Często nastolatkowie używają przygotowanego skryptu, kiedy oznajmiają, że są trans (dokonują coming-outu). To może sprawiać wrażenie, że kiepsko rozumieją oni swoją osobowość, albo wręcz, że są sztuczni. Jednakże moment coming outu jest bardzo ważnym wydarzeniem dla nastolatka. Protekcjonalny ton nie jest odpowiednią odpowiedzią na wołanie o pomoc dziecka.
Radzimy rodzicom, aby mówili szczerze i prosto z serca. Żeby odpowiedzieli w sposób autentyczny ale stonowany, prosząc o czas, żeby mogli dowiedzieć się więcej na ten temat. Na przykład możesz powiedzieć: „Widzę, że jest to dla ciebie bardzo poważny problem, ale ja czuję, że sytuacja mnie przerasta, więc skupię się na próbie zrozumienia tego tematu, zanim wyrażę moje zdanie”.
ODMIENNE PRZEKONANIA
Niektórzy ludzie wierzą w teorię tożsamości płciowej. Ta teoria sugeruje, że każdy ma wewnętrzną tożsamość płciową (gender), która jest podobna do duszy. Ta tożsamość płciowa może być męska, żeńska, niebinarna albo jeszcze inna. Teoria tożsamości płciowej twierdzi, że ciała niektórych ludzi nie zgadzają się z ich tożsamością płciową. Ludzie wyznający tą teorię często uważają, że medyczna tranzycja płciowa (terapia hormonami, blokerami pokwitania albo nawet operacje chirurgiczne) jest najlepszym sposobem aby załagodzić negatywne odczucia związane z tożsamością płciową.
Inni ludzie wierzą w bardziej rozwojowe podejście. Takie podejście skupia się na założeniu, że rodzimy się w naszych ciałach, z narządami rozrodczymi, produkującymi hormony takie jak estrogeny czy testosteron, które kształtują nasze zachowania we współpracy z innymi aspektami naszej psyche. Zgodnie z tym podejściem odczucie konfliktu w odniesieniu do tożsamości płciowej tłumaczone jest zjawiskiem dysforii płciowej (dysforii gender). Dysforia płciowa to zaburzenie, które rozwija się na skutek negatywnych doświadczeń związanych z rolami płciowymi narzucanymi lub postrzeganymi jako narzucane przez społeczeństwo. Zwolennicy rozwojowego modelu twierdzą, że medyczna tranzycja nie zawsze prowadzi do poprawy stanu pacjentów z dysforią płci i dlatego zalecają bardziej holistyczne podejście u młodych ludzi przed osiągnięciem pełnej dorosłości.
Warto jest nie angażować się w bardzo polityczne dyskusje, na przykład na temat tego, czy trans-kobiety są kobietami. To może prowadzić do nasilenia konfliktów rodzinie w czasie, kiedy sytuacja jest już wystarczająco trudna. Zamiast tego, doradzamy, aby skupić się na zrozumieniu dziecka jako osoby i znaleźć kwestie w których możliwe jest osiągnięcie porozumienia.
JĘZYK I TERMINOLOGIA
Ważne jest, żeby rodzice zapoznali się z szybko zmieniającym się językiem, terminologią i skrótami odnoszącymi się do kwestii tożsamości płciowej, tak, aby brak zrozumienia nie stanowił kolejnej przeszkody w komunikacji. Znajomość żargonu pomoże ci nadążyć za dzieckiem, a być może nawet prześcignąć je. Pozwolenie, aby dziecko przyjęło pozycję eksperta w kwestiach trans, nie jest pomocne. Bardziej korzystne jest, kiedy rodzice są ekspertami w tych złożonych i mało zbadanych problemach.
Język jest ważny dla dziecka w procesie rozumienia świata i siebie samego/samej. Teoria odmienności (queer theory) za cel stawia sobie zmianę normatywnych zapatrywań na płeć, role płciowe i seksualność, a osiąga to poprzez zmianę (queering) języka. Dziecko może zafiksować się na języku i jest ważne, aby rodzice nie zafiksowali się w podobny sposób. To może być trudne do osiągnięcia i jako rodzic możesz potrzebować wsparcia w tej kwestii.
WIEDZ, O CZYM MÓWISZ
Rodzice muszą zdobyć dogłębną wiedzę na temat tożsamości płciowej. Niektórzy rodzice spędzają godziny na zgłębianiu kwestii tożsamości płciowej, inni unikają tego tematu. Spróbuj znaleźć tu równowagę.
Jeśli pozwoli się dziecku myśleć, że jest ekspertem w tych kwestiach, może ono uwierzyć, że potrafi przekonać rodziców, aby zgodzili się ze wszystkim, co dziecko „wie”. Nastolatkowie zwykle uważają, że wiedzą więcej niż naprawdę wiedzą i utwierdzanie ich w tej wierze nie pomaga im w żaden sposób. Dlatego właśnie rodzice muszą zapoznać się z ograniczoną ilością dostępnych informacji.
Przykładami tematów, które musisz poznać to:
- blokery pokwitania (analogi gonadoliberyny, puberty blockers)[1]
- rola szkoły[2]
- ryzyko samobójstwa (czytaj poniżej)
Aby wspierać dziecko w sposób właściwy jako rodzic powinieneś/powinnaś potrafić zaprezentować dziecku najwyższej jakości informacje. Równie ważna jest, aby mieś świadomość, że jest dużo więcej kiepskiej jakości, informacji, które zwykle są tendencyjne. Stanowi to znaczny problem dla dziecka w procesie budowania świadomej opinii, zwłaszcza, jeśli informacje pochodzą z Internetu i są bazowane na złej jakości danych i ankietach online.
Uważamy, że to nowe zjawisko kwestionowania tożsamości płciowej przez wielu młodych ludzi jest najlepiej opisane jako „dysforia płci o ostrym przebiegu” (Rapid Onset Gender Dysphoria: ROGD). Ta nazwa, po raz pierwszy użyta przez badaczkę zdrowia publicznego Lisę Littman, najlepiej definiuje nową kohortę młodych ludzi kwestionujących tożsamość płciową. ROGD nie jest diagnozą, tylko opisem zjawiska, uwzględniającym dużą rolę wpływu rówieśników oraz wysoki poziom współistniejących chorób i zaburzeń. Ta definicja nie jest uniwersalnie akceptowana, jednakże wyniki badań naukowych, które doprowadziły do ukucia tego terminu, pomimo wielu wnikliwych i krytycznych analiz, nie zostały do tej pory podważone.
Zalecamy, abyś zapoznał się/zapoznała się z treścią naszej strony internetowej[3], aby zdobyć szerszą perspektywę na te kwestie.
WSPÓŁISTNIEJĄCE ZABURZENIA
Rozwój tożsamości płciowej trans powiązany jest z wieloma innymi zaburzeniami i problemami. Zrozumienie jak te zaburzenia wpływają na zachowanie dziecka jest bardzo ważne. W szczególności, powinieneś/powinnaś być świadomy/świadoma powiązania z:
- niektórymi zaburzeniami psychicznymi/neurologicznymi jak ASD (zaburzenia ze spektrum autyzmu), ADHD (zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi), OCD (zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne),
- problemami zdrowia psychicznego takimi jak psychoza i depresja,
- psychopatologiami takimi jak zaburzenia nastroju czy stany lękowe.
Ogólny zarys roli współistniejących zaburzeń przedstawiony jest w artykule autorstwa Lisy Littman, w którym analizowane są wspomniane powyżej zagadnienia, oraz znaczenie zaburzeń odżywiania, traumy, znęcania się (bullying) i samookaleczania.
SAMOBÓJSTWO I MYŚLI SAMOBÓJCZE
Każde samobójstwo jest tragedią a myśli samobójcze muszą być traktowane z uwagą, jednakże ryzyko samobójstwa w kontekście dysforii płciowej jest często przeceniane. Jak twierdzi GIDS (Gender Identity Development Service – oddział rozwoju tożsamości płciowej) przy największej klinice gender w UK: „samobójstwo jest bardzo rzadkie”. Z tą oceną sytuacji zgadza się dr. Laura Edwards-Leeper, kierowniczka oddziału dzieci i młodzieży przy WPATH (World Professional Association for Transgender Health – Światowe Stowarzyszenie Specjalistów Zdrowia dla Osób Transpłciowych): „O ile wiemy, nie ma badań potwierdzających, że dzieci, które twierdzą, że potrzebują natychmiastowej terapii hormonami, popełnią samobójstwo, jeśli ta terapia nie zostanie wprowadzona. Więc twierdzenie, że interwencja medyczna jest niezbędna w celu zapobieżenia samobójstwom, jest błędne”.
Najlepsze dane odnośnie samobójstw pochodzą z raportu szwedzkiej agencji rządowej, w którym współczynnik samobójstw podany jest jako 0,6% – mniej niż wiele innych zaburzeń zdrowia psychicznego i/lub innych problemów.
WZROST IDENTYFIKACJI PŁCIOWYCH
Tożsamość płciowa jest kontrowersyjnym tematem. Liczba młodych ludzi kwestionujących swoją tożsamość płciową szybko rośnie, z 2000% wzrostem obserwowanym w wielu krajach.
Dla porównania, zaledwie kilka lat temu mniej więcej 1 na 10000 osób płci męskiej i 1 na 30000 osób płci żeńskiej doświadczało dysforii płciowej. Ponieważ jest to tak nowe pole badań, poważnie brakuje danych i publikacji w tym zakresie. Niestety, większość z dostępnych badań bazuje na kiepskiej jakości danych i ankietach online. Brak porządnych, niestronniczych badań stanowi poważną przeszkodę dla tych, którzy dążą do obiektywnego, opartego na faktach spojrzenia na ten temat. Z tego względu zalecamy, abyś nauczył/nauczyła się analizować treści pod kątem ich jakości i wiarygodności.
Wielu zakłada, że „trans to nowa postać gejów”, nie próbując zrozumieć o co tak naprawdę chodzi. Trans nie jest nową postacią gejów: istnieje wiele różnic pomiędzy orientacją seksualną i tożsamością płciową. Na przykład: bycie gejem nie wymaga udziału przyjaciół i rodziny; nie wymaga zmian językowych, takich jak zmiana imienia czy zaimków; nie wymaga również dozgonnego poddawania się terapiom medycznym, co stanowi poważne obciążenie dla organizmu. Medyczna tranzycja płciowa prowadzi do niepłodności, zaburzenia funkcji seksualnych i poważnych komplikacji zdrowotnych. Biorąc pod uwagę tak poważne konsekwencje, dorośli biorący udział/mający wpływ na podejmowanie decyzji o tranzycji płciowej, powinni zachować wysoki stopień ostrożności i rozwagi.
ŚWIAT ONLINE
Doradzamy, aby być świadomym wpływów wywieranych na dzieci online. Wielu młodych ludzi pozostaje pod wpływem grup online, których członkowie nie znają się w rzeczywistości. Na pierwszy rzut oka wydawać się może, że ci młodzi ludzie zdobyli szeroką wiedzę w zakresie teorii odmienności (queer theory) i teorii tożsamości płciowej (gender theory), w rzeczywistości mogą oni doświadczać dużo bardziej zgubnych wpływów.
Podczas gdy oglądanie influencerów na YouTubie może zdawać się niewinnym albo wręcz pozytywnym zajęciem, treści prezentowane w takich filmach mogą byś szkodliwe, poprzez zachęcanie odbiorców do wprowadzanie łatwych i szybkich rozwiązań dla skomplikowanych problemów, wymagających głębszej analizy. Nieodpowiednie wpływy rówieśników, pornografia i niewłaściwe relacje seksualne mogą pozostać niezauważone, jeśli nadmierne korzystanie z Internetu jest częścią życia młodej osoby. Bayswater Support Group (grupa wsparcia dla rodziców dzieci o tożsamości trans) zaznacza: Internet nie jest przyjacielem rodziny.
Alienacja rodzicielska jest poważnym problemem: dzieci mogą zacząć widzieć swoich rodziców jako kontrolujących, nie-wspierających, dwulicowych lub nienawistnych. Nawet jeśli może być trudno odnaleźć się w takich sytuacjach, jest niezbędne, aby przyjaciele i krewni zdawali sobie sprawę, że u podstaw identyfikacji trans leży więcej skomplikowanych kwestii niż może się wydawać na pierwszy rzut oka. Specjaliści w zakresie zdrowia psychicznego zgadzają się, że jeśli to tylko możliwe, więź pomiędzy dzieckiem i rodzicem powinna być chroniona i wspierana.
Mamy do czynienia z pierwszym pokoleniem dzieci, dorastających ze smartfonami w kieszeniach. Jeśli spojrzymy na statystyki, jak na przykład dane publikowane przez brytyjski GIDS, staje się oczywiste, że wpływy środowiska online są znaczne:
Warto zwrócić uwagę, że standardy WPATH zostały opublikowane w 2012 roku, w tym samym roku, kiedy pojawiły się szeroko dostępne szybkie Wifi, smartfony a rozwój platform mediów społecznościowych znacznie przyspieszył; niedługo po tym pojawiły się głębsze analizy tych zjawisk.
CYFROWA HYGIENA
Ważne jest, aby wprowadzić w domu dobre nawyki cyfrowej higieny. Tak jak nie pijemy wódki o 8 rano, albo nie żywimy się wyłącznie przekąskami przez cały dzień, musimy wypracować pewne zasady regulujące nasze zachowania online. Może to być: brak technologii cyfrowej w sypialni lub kuchni, albo wyłączanie urządzeń o 21 dla dzieci i o północy dla dorosłych.
Rodzice powinni używać programów do kontroli rodzicielskiej, jak Circle, Apple Parental Controls, Microsoft Family Features, albo Parental Control Software Review.
Będziesz musiał/musiała również wytłumaczyć dziecku typowe dla przestrzeni online zjawisko baniek informacyjnych. Filmy takie jak “Dylemat społeczny” pomogą tobie i twojemu dziecku zrozumieć jak algorytmy wpływają na treści znajdowane online. Doradzamy, aby nie lekceważyć wpływu YouTube, anime i innych komunikatów internetowych na samopoczucie dziecka.
Niektóre wypowiedzi dziecka mogą brzmieć idiotycznie; często możesz mieć wrażenie, że twoje dziecko przeszło jakiś przeszczep osobowości. Dlatego właśnie ważne jest, abyś poznał/poznała świat, w którym żyje twoje dziecko. Co czyta? Kogo najbardziej podziwia? Co ogląda na YouTubie? Kogo obserwuje na DevianArt? Z kim kontaktuje sie na Reddicie, Tubblerze czy Discordzie? Jak te czynniki kształtują jego/jej zachowanie? Jeśli zbadasz środowisko w jakim obraca sie twoje dziecko, będzie ci łatwiej zrozumieć jego/jej trudności. Dodatkowo bardziej surowe zasady wokół zachowań online mogą dziecku jedynie wyjść na dobre.
WSPIERANIE DZIECKA
O ile dziecko może chcieć zawęzić swój świat, o tyle rolą rodzica jest ten świat poszerzać. Ograniczenie czasu, jaki dziecko spędza online roztrząsając kwestie swojej tożsamości płciowej, jest niezwykle istotnym zadaniem rodzica. Aby osiągnąć ten cel, rodzic powinien wprowadzić zasady higieny cyfrowej oraz wyprowadzić rozrywki/czas wolny z Internetu. To może być związane z dodatkowymi kosztami na: nowe hobby, zajęcia dodatkowe, interesujące wakacje, które pokażą dziecku, że istnieje świat poza cierpieniem związanym z tożsamością płciową.
Prawdopodobnie twoje dziecko rozważa świat i zasady jego funkcjonowania. Możesz dołączyć się do tych rozważań poprzez rozmowy o polityce (ale nie polityce związanej z tożsamością płciową), muzyce, filmach, komediach. Możesz zacząć zgłębiać filozofię lub psychologię, aby w ten sposób pomóc dziecku zrozumieć świat.
Wielu młodych ludzi o odmiennej tożsamości płciowej jest mózgowcami: żyją w swoich umysłach, często w separacji od swojego ciała. Zajęcia takie jak jazda konna, wspinaczka czy żeglowanie wymagają skupienia na tym, co ciało może zrobić, a nie jak wygląda czy czuje, co z kolei może przynieść ulgę od psychicznego cierpienia spowodowanego dysforią płciową.
Istnieje różnica pomiędzy wspieraniem i ułatwianiem (enabling) - - upewnij się, że rozumiesz tę różnicę. Z grubsza mówiąc, ułatwiania oznacza, że pomagasz komuś żyć w sposób samo-destruktywny, podczas kiedy wspieranie oznacza, że pomagasz komuś żyć w sposób zdrowy.
Tak jak poszerzanie świata, tak i zrozumienie, że każdy człowiek jest tak samo ważny, wyjdzie twojemu dziecku na dobre. Uczucia czy wymagania dziecka nie są ważniejsze niż uczucia czy wymagania innych członków rodziny. Nierzadko zarówno rodzice jak i dzieci o odmiennej tożsamości płciowej nadmiernie skupiają się na kwestiach tożsamości płciowej, co z kolei może sprawić, że rodzeństwo, przyjaciele i inni członkowie rodziny mogą czuć się ignorowanie lub odrzuceni. Młodsze rodzeństwo może odczuwać zdezorientowanie, podczas gdy starsze – urazę lub żal.
Korzystne jest, aby dziecko o odmiennej tożsamości płciowej było świadome, że nie są jedynymi członkami rodziny i że jego/jej potrzeby nie są ważniejsze od potrzeb innych ludzi. Takie podejście umożliwia młodej osobie zrozumienie kontekstu sytuacyjnego i prowadzi do lepszego zrozumienia życia w ogóle.
TERAPIA
Często rodzice, przytłoczeni nowym językiem, osobowością dziecka, nowymi wartościami i opiniami politycznymi, desperacko szukają profesjonalnej pomocy tak szybko, jak to tylko możliwe. Jednakże, lepsze efekty może przynieść zwolnienie tempa rozwoju sytuacji, skupienie się na okazywaniu miłości, wyznaczenie granic akceptowalnych zachowań i poprawienie komunikacji w rodzinie, zamiast od razu uzewnętrzniać problem i, potencjalnie, powodować dalsze powiększanie dystansu pomiędzy członkami rodziny. Wprawdzie wskazane jest szukanie pomocy terapeuty/terapeutki, kiedy jest to niezbędne, zła terapia może narobić więcej szkód niż brak terapii. Ze względu na to ważne jest aby wybór terapeuty/terapeutki nie był dokonywany pochopnie i uwzględniał indywidualne potrzeby dziecka. Doradzamy również, aby rodzice przeprowadzili wstępną rozmowę z potencjalnym terapeutą/terapeutką i pozostawali zaangażowani w przebieg terapii dziecka.
Mamy poważne obiekcje co to terapii afirmacyjnej[4], która, naszym zdaniem, zamyka inne opcje terapii dla pacjenta. O ile afirmacja głębokich odczuć młodej osoby jest ważna, o tyle afirmacja może posunąć się za daleko i stać się konfirmacją, co ma miejsce, jeśli terapeuta/terapeutka nie zachowa możliwości zbadania problemu całościowo.
Terapeuci/terapeutki stosujący model afirmacyjny, uniemożliwiają zbadanie głębszych odczuć młodej osoby a to z kolei wiąże się z ryzykiem zignorowania czynników powodujących kwestionowanie tożsamości płciowej przez dziecko. Jesteśmy głęboko przekonani, że ręce terapeuty/terapeutki nie powinny być związane w ten sposób.
Zmiana terapeuty/terapeutki może być również szkodliwa dla dziecka, ponieważ dziecko może zacząć uważać, że jest wyjątkowo trudnym przypadkiem, wymagającym specjalnego leczenia pod opieką eksperta. To nie pomoże twojemu dziecku i długofalowo może stworzyć dodatkowe problemy. Jak zawsze, lepiej jest spieszyć się powoli i działać z ostrożnością oraz rozmysłem.
Wprawdzie to nie jest czas na obwinianie się, niemniej może być pomocne, aby rozważyć kwestie, które mogą przyczyniać się do problemów tożsamości płciowej dziecka. Nierzadko istnieją nierozwiązane problemy pomiędzy dzieckiem i rodzicem/rodzicami, które mogą uniemożliwiać emocjonalne zdrowienie dziecka i/lub rodzica. Z tego powodu terapia rodzinna może często być bardziej wskazana niż terapia indywidualna.
SZKOŁY
Zalecamy, abyś zapoznał/zapoznała się z obowiązującymi w szkole twojego dziecka procedurami i wytycznymi dotyczącymi wsparcia dla dzieci rodzin z grup ryzyka. Jeśli jest to stosowne, poinformuj szkołę, że twoje dziecko przechodzi przez trudny okres, jest już w czasie terapii i dodatkowe kroki ze strony szkoły nie są potrzebne[5]. Rozważ wysłanie szkole Wytycznych dla Szkół Genspect i spotkanie z nauczycielami, aby przedyskutować sytuacje dziecka. Może również zaistnieć konieczność aktywnego działania na rzecz twojego dziecka – organizacja Genspect może ci w tym pomóc.
Warto pamiętać, że szkoła nie ma tu własnych celów do osiągnięcia. Większość szkół stosuje się do zaleceń ekspertów. Możesz upewnić się, że szkoła ma najnowsze i najbardziej właściwe zalecenia dotyczące tego szybko rozwijającego się zagadnienia.
Nauczycielom zależy na dobru dziecka. Jednakże, wiele placówek edukacyjnych zakłada, że metoda afirmacyjna jest jedyną opcją w przypadku dzieci identyfikujących się jako trans. To nie jest prawdą i może zdarzyć się, że będziesz musiał/musiała poinformować szkołę o innych, bardziej postępowych metodach. Te metody sugerują, że, chociaż głębia emocjonalnych przeżyć dziecka powinna być afirmowana, nie istnieje konieczność konfirmacji każdej myśli lub przekonania dziecka przez dorosłych.
Może być przydatne, żeby po każdym spotkaniu ze szkołą wysłać e-mail podsumowujący przebieg spotkania oraz umówić następne spotkanie za, w zależności od sytuacji, 1-2 miesiące, po to, aby na bieżąco ewaluować przebieg wydarzeń. Rodzice powinni pozostawać w stałym kontakcie za szkołą – jeden długi e-mail nie jest tak skuteczny jak kilka krótszych. Czasem, jeśli szkoła ignoruje twoje obawy, aby upewnić się, że potrzeby twojego dziecka są zapewniane, może zaistnieć potrzeba przyjęcia postawy „uprzejmego uprzykrzania się”.
Jeśli szkoła dokonała socjalnej tranzycji (zmiana imienia i zaimków) twojego dziecka, doradzamy, abyś szukał/szukała wsparcia – od organizacji Genspect, lub gdzieś indziej – aby upewnić się, że szkoła rozumie podstawowy obowiązek współpracy z rodzicami dziecka z grupy ryzyka. Być może będziesz musiał/musiała wyjaśnić szkole, że twoje dziecko przechodzi przez kryzys formowania tożsamości, co jest typowym zjawiskiem dla okresu nastoletniego i że nie jest właściwym eliminowanie innych opcji w momencie kiedy transformacja jeszcze się nie zakończyła. Jak zauważyła Bernardette Wren (konsultant w zakresie psychologii klinicznej, GIDS, Londyn) „Szkoły mogą poczekać na rozmowę z rodzicami, zanim wprowadzą zmiany takie jak: zmiana imienia, mundurka szkolnego, zaimków, dostępu do toalet przeciwnej płci, dyscyplin sportowych. Nie jest w najlepszym interesie dziecka, aby szkoła akceptowała zmianę tożsamości płciowej dziecka na przeciwną tak szybko, jak tylko dziecko wyrazi taką chęć.
SOCJALNA TRANZYCJA
Tranzycja socjalna to potężna interwencja psychologiczna, która nie powinna być podejmowana bez nadzoru klinicznego. Typowo częścią tranzycji socjalnej jest: zmiana imienia, zaimków, zmiana fryzury i sposobu ubierania się, aby naśladować prezentację typową dla przeciwnej płci.
Dziewczęta mogą chcieć nosić binder w celu spłaszczenia i ukrycia piersi; chłopcy mogą chcieć podwijać genitalia[6], by zmniejszyć ich widoczność. Należy tu pamiętać, o negatywnym wpływie na zdrowie:
- bindery, zwłaszcza jeśli noszone zbyt często, mogą powodować znaczące problemy, włączając w to negatywny wpływ na funkcje płuc. Kamizelka lub stanik sportowy są bezpieczniejsze i mogą być stosowane zamiast binderów.
- podwijanie genitaliów może doprowadzić do kryptozoospermii oraz skrętu jądra[7].
Twoje dziecko może rozpocząć całą kampanię mającą na celu przeprowadzenie tranzycji socjalnej. Może również uprzeć się, aby zorganizować wizytę w klinice gender. Czasem celem tego postępowania jest rozpoczęcie medycznej tranzycji płciowej, a czasem jest to sposób, aby we własnym przekonaniu upewnić się, że jest ona/on „prawdziwie trans”. Chociaż dla młodej osoby może to wydawać się idealnym rozwiązaniem, nie koniecznie jest to prawdą. Dlatego właśnie spojrzenie na sprawę z szerszego punktu widzenia jest tak ważne.
IMIONA I ZAIMKI
Doradzamy, aby decyzje o zmianie imienia i zmianie zaimków podejmowane były oddzielnie – to nie są te same kwestie i wymagają rozważenia indywidualnie.
Młodzi ludzie od pokoleń przyjmują ksywki, co w tym wypadku może być ważnym kompromisem w krytycznym punkcie relacji. Może to być również pomocne dla młodego człowieka, który chce zaznaczyć swoją indywidualność. Z drugiej strony, może to przyczynić się do scalenia tożsamości, która wciąż jeszcze jest w procesie formowania. Wprawdzie nowa ksywka może nie mieć większego znaczenia dla niektórych, są tacy, dla których będzie to znaczący krok. Zachęcamy rodziców, aby odnosili się z szacunkiem do w własnych uczuć w tej kwestii. Jeśli ksywka wydaje się zbędna, doradzamy skłonienie się ku neutralnemu płciowo imieniu, co pozwoli młodej osobie eksplorację tej tożsamości bez zamykania innych opcji.
Chociaż dziecko może nalegać, żeby nadać samo sobie nowe imię, jednak rodzice zawsze nadawali imiona dzieciom, dlatego też powinni mieć coś do powiedzenia w tej sprawie. Rodzice mogą wybrać jakąkolwiek ksywkę preferują, nawet jeśli przyjaciele dziecka nazywają ją/jego inaczej – jako rodzic masz w tej kwestii więcej do powiedzenia niż ktokolwiek inny. Nic z tego nie powinno być ustalone permanentnie: płynność i elastyczność są tu bardziej pomocne niż bezkompromisowość i sztywność.
W literaturze nie ma dostępnych badań dotyczących wpływu zmian zaimków, gdyż jest to zupełnie nowy koncept, którego konsekwencje dla psychiki młodych ludzi są całkowicie nieznane. Nie doradzamy zmiany zaimków, zwłaszcza, jeśli może to stworzyć poczucie braku autentyczności w twojej relacji z dzieckiem. W relacjach z osobą przechodzącą trudny okres w życiu ważne jest aby pozostać autentycznym/autentyczną i starać się usunąć wszelkie przeszkody w relacji. Zalecamy, żeby rodzice utrzymali swój autorytet podejmując decyzje odnośnie do możliwych kompromisów w tej kwestii – jest rolą rodziców, aby ustalać tempo i zakres wprowadzanych zmian. Jak z każdą decyzją, która może mieć dalekosiężne konsekwencje, doradzamy, aby rodzic pozostał „neutralnie pozytywny” rozważając plusy i minusy każdej decyzji.
TRANZYCJA MEDYCZNA
Wielu rodziców niepokoi przedwczesne zamykanie opcji na przyszłość dziecka. Z tego powodu starannie rozważają plusy i minusy medycznych i farmakologicznych interwencji związanych z tożsamością płciową dziecka. Jak jungowski analityk Lisa Marchiano powiada, każdy rodzic jest światowej klasy ekspertem w dziedzinie swojego dziecka. To jest czas, żeby odwołać się do swojej władzy rodzicielskiej, uszanować swoje uczucia i poświęcić czas na rozważanie każdej decyzji, którą chcesz podjąć.
Rodzice powinni rozumieć, że pragnienie medycznej tranzycji może dziecku wydawać się najważniejszą opcją, która może rozwiązać całe cierpienie związane z dysforią płciową. Jednakże, dziecko może doświadczać przemian związanych z traumą, albo po prostu szukać własnej tożsamości; może zmagać się ze swoją orientacją seksualną i doświadczać zinternalizowanej homofobii.
Tranzycja medyczna prowadzi do bezpłodności, zaburzeń funkcji seksualnych i znacznych problemów/komplikacji zdrowotnych. Te poważne konsekwencje wymagają, aby odpowiedzialna dorosła osoba podejmowała wszystkie nieodwracalne decyzje z należytą rozwagą i ostrożnością.
Rośnie liczba osób dokonujących de-tranzycji, aczkolwiek nie ma jeszcze wyników badań umożliwiających oszacowanie, ile młodych ludzi, oraz po jakim czasie, porzuca tożsamości trans. Przeprowadzone ostatnio badania zademonstrowały, że przyczyny problemów związanych z tożsamością płciową mogą stać się oczywiste z perspektywy czasu: czynniki takie jak trauma lub nie-przetrawiony żal po stracie bliskiej osoby mogą mieć głęboki wpływ na psychikę młodych ludzi.
GRANICE
Nie spiesz się z wyznaczaniem granic akceptowalnych zachowań – to jest złożona i szybko zmieniająca się kwestia, pozostająca pod wpływem wielu czynników. Namawiamy rodziców, aby nie podejmowali decyzji pochopnie. W niepewnych czasach warto jest, aby dorośli postępowali ostrożnie i nie ulegali naciskom dziecka, które może domagać się pośpiechu. Mózg nastolatka wciąż jeszcze się rozwija, nie są w pełni wykształcone ośrodki odpowiedzialne za decyzje, kontrolę impulsów, dominują reakcje emocjonalne i system nagrody/przyjemności, który jest wrażliwy na oceny rówieśników. Wiek młodzieńczy nie jest dobrym okresem na podejmowanie rozsądnych decyzji.
Ważne jest, aby rodzice zdawali sobie sprawę, że na intensywną reakcję emocjonalną nie trzeba odpowiadać intensywną reakcją emocjonalną oraz, że reakcje emocjonalne tego typu nie muszą prowadzić do sytuacji kryzysowych. Nie ma jedynego właściwego sposobu postepowania: każda rodzina musi wykształcić własne zasady odpowiadające indywidualnej sytuacji. Niektórzy rodzice wolą ustalać i być może nawet wyraźnie komunikować ścisłe granice, inni stosują bardziej ostrożne podejście, a jeszcze inni preferują elastyczność.
NAWIĄZYWANIE WIĘZI Z DZIECKIEM
Dziecko może doświadczać wiele wewnętrznych konfliktów. Namawiamy rodziców, aby śpieszyć się powoli, dać dziecku czas na rozpracowanie wewnętrznych rozterek. Zmiana identyfikacji płciowej może czasem być manifestacją konkretnego, fizycznego rozwiązania psychicznej traumy, opartego na odrzuceniu lub porzuceniu części siebie. Jeśli twoje dziecko doświadcza trudności związanych z tożsamością płciową, jest prawdopodobne, że doświadcza również innych znaczących trudności.
Problemy dotyczące identyfikacji płciowej nie rozwijają się w próżni, a wpływ współistniejących zaburzeń psychologicznych, psychiatrycznych, społecznych czy rodzinnych powinien być dostrzeżony i brany pod uwagę w czasie próby zrozumienia problemów, których doświadcza dziecko. Na przykład autyzm może być dużym problemem dla młodych ludzi i wymagać od nich więcej czasu i przestrzeni, aby rozpracować kwestie dotyczące tożsamości. Jak mawia terapeutka Sasha Ayad: „nikt nie jest po prostu chodzącą tożsamością płciową”. Zawieramy ich w sobie wiele.
Niewielu młodych ludzi zdaje sobie sprawę z błędów jakie środowisko medyczne popełniło w przeszłości. Od „terapii” elektrowstrząsami, która rzekomo miała „leczyć” homoseksualność, przez dokonywanie leczniczych lobotomii, do bardziej współczesnego (i zdyskredytowanego) zjawiska „osobowości mnogiej”, medycyna nie może twierdzić, że ma nieskalaną przeszłość. Zwrócenie uwagi na fakt, że nauki ścisłe to metoda poznawania świata, a nie kończony zasób wiedzy i że naukowcy mogą się mylić, może tylko pomóc twojej relacji z dzieckiem.
Autentyczność jest bardzo ważna w procesie budowania więzi z dzieckiem. Wielu rodziców małych dzieci przyjmuje postawę radosnej kompetencji i przyzwyczaja się do tej roli. Jednakże, kiedy dziecko dorasta, zaczyna potrzebować autentycznej więzi – rola radośnie kompetentnego rodzica może powodować odczucie alienacji i powierzchowności. Nastolatkowie potrafią dostrzec fałsz na kilometr.
W oczach dziecka bardziej wartościowe będzie usłyszenie od rodzica „Nie jestem pewien/pewna, co mam na to powiedzieć. Czuję się przytłoczony/przytłoczona moimi emocjami, więc nie powiem nic. Muszę nad tym pomyśleć i wrócić później do tego tematu”. Takie szczere wyznanie będzie bardziej efektywne niż fałszywie pozytywne stwierdzenie, w które sam/sama nie wierzysz.
ZNAJDOWANIE RÓWNOWAGI
Spróbuj znaleźć równowagę w swoim życiu. Tożsamość płciowa stała się gorącą polityczną kwestią i możesz mieć wrażenie, że każdy dzień jest nową bitwą – czy to w mediach, czy w twoim własnym domu. Jest bardzo ważne dla rodziców, żeby nauczyć się jak robić przerwy od tożsamości płciowej. Możesz wstąpić do chóru albo chodzić na spacery, albo zrobić cokolwiek innego, co pomoże ci uwolnić się od gender na kilka chwil. Nawiąż kontakt z przyjaciółmi i porozmawiaj o innych rzeczach.
Wielu rodziców traci kontakt z przyjaciółmi i rodziną, głównie dlatego, że brak zrozumienia dla tych kwestii jest trudny do nawigowania. Samotność może być czasem przytłaczająca, dlatego zachęcamy, żebyś nawiązał kontakt z rodzicami, którzy są w podobnej sytuacji jak ty, oraz z innymi ludźmi, którzy mogą pomóc ci oderwać się od twoich trudności.
W trudnych czasach łatwo jest zaniedbać innych członków rodziny. Może zaistnieć potrzeba, żeby rodzice wzięli pod uwagę rodzeństwo dziecka ze zróżnicowaną tożsamością płciową, albo ogólnie, funkcjonowanie całej rodziny. Identyfikacja trans może czasem być odpowiedzią na wewnętrzne cierpienia osoby albo rodziny. Być może warto, zamiast skupiać się wyłącznie na tożsamości płciowej, zastanowić się, czy nie ma innych problemów (jak problemy z komunikacją), które powinny zostać rozwiązane. Niektórzy rodzice znajdują ulgę poprzez skierowanie swojego gniewu na aktywizm. To może być bardzo pomocne, ale potrzebuje równoważenia z odrobiną radości. Przyjemność smaku dobrego kubka kawy, albo zapachu świeżo upranej pościeli, kiedy idziesz spać, może wydawać się kroplą w morzu potrzeb, ale w trudnym okresie w życiu, warto świadomie wprowadzać momenty przyjemności w codzienność. Muzyka, sztuka, literatura, psychologia i filozofia mogą pomóc ci pogodzić się z życiowymi trudnościami, które spotykają twoją rodzinę.
SZUKANIE WSPARCIA
Bardzo ważne jest, abyś ty też otrzymał/otrzymała wsparcie. Dołącz do Genspect, grupy wsparcia dla rodziców, jednej z grup dla rodziców na Discordzie, Facebooku lub w innej przestrzeni online.
To jest samotne, trudne i dezorientujące wyzwanie dla twojej rodziny, a rodzice potrzebują wsparcia, aby sobie z tym poradzić. Skomplikowane warstwy cierpienia związanego z tożsamością płciową mogą sprawiać wrażenie niezgłębionych, ale inni rodzice mogą z łatwością pomóc ci się odnaleźć.
Kiedy dzieci doświadczają kryzysu zdrowia psychicznego, rodzice mogą odczuwać przemożną potrzebę, żeby jak najszybciej znaleźć rozwiązanie tego kryzysu. A jednak, czasem najważniejszą rzeczą, jaką rodzic może zrobić, to zatrzymać się, zaoferować miłość, troskę, zrozumienie i granice, oraz pomóc dziecku poszerzyć jego/jej świat. To może być długi i skomplikowany proces i wielu rodziców musi przygotować się na długą walkę. Możesz oddalić się od dziecka, poprawa może się cofnąć, kwestie związane z tożsamością płci mogą zmienić kierunek, a potem powrócić jak bumerang, z jeszcze większą mocą. Upewnij się, że dbasz o siebie należycie, tak, żebyś mogła/mógł przetrwać ten długi sztorm.
Stella O’Malley
Psychoterapeutka i dyrektor wykonawczy Genspect
Blokery pokwitania (podsumowanie artykułu z British Medical Journal)
Analogi gonadoliberyny oddziałują na receptory gonadoliberyny (GnRH), powodując zahamowanie wydzielanie tego hormonu. U kobiet gonadoliberyna stymuluje wytwarzanie hormonu luteinizującego (LH) i hormony folikulotropowego (FSH), które z kolei stymulują wytwarzanie estrogenów i progesteronu. U mężczyzn wpływ gonadoliberyny stymuluje produkcję testosteronu. Zahamowanie wydzielania gonadoliberyny u obu płci prowadzi do zahamowania wydzielania hormonów płciowych, stąd, w kontekście pediatrii, analogi gonadoliberyny (które hamują jej wytwarzanie i, przez to, wytwarzanie hormonów płciowych) nazywane są blokerami pokwitania – hamując wytwarzanie hormonów płciowych związki te zatrzymują proces pokwitania, czyli dojrzewania płciowego u dzieci.
Do niedawna blokery pokwitania stosowane były w pediatrii wyłącznie w leczeniu bardzo rzadkich przypadków przedwczesnego pokwitania, to jest, dojrzewania płciowego, rozpoczynającego się przed 10tym rokiem życia. W ostatnich latach blokery pokwitania zaczęły być używane w medycznej terapii dysforii płciowej u dzieci, niemniej brak jest danych dotyczących bezpieczeństwa stosowania tych leków, zwłaszcza stosowania długoterminowego.
Do grupy analogów gonadoliberyny należą:
Dostępne w postaci krótko-działających zastrzyków: buserelina, histrelina, leuprorelina, triptorelina
Dostępne w postaci długodziałających zastrzyków lub implantów: leuprorelina, triptorelina
Dostępne w postaci wstrzykiwanych implantów: buserelina, goserelina, leuprorelina
Dostępne w postaci chirurgicznych implantów: histrelina, leuprorelina
Dostępne w postaci donosowego sprayu: buserelina, nafarelina
Nieliczne badania przeprowadzone na dzieciach dotkniętych dysforią płciową sugerują, że wraz z wiekiem, dzieci zmieniają zdanie odnośnie identyfikacji płciowej. Niemal ¾ dzieci przed okresem pokwitania, po ropoczęciu pokwitania dochodzą do wniosku, że nie chcą dokonywać tranzycji płciowej. Badanie, w którym brało udział 77 dzieci z dysforią płciową (59 chłopców, 18 dziewcząt, w średnim wieku 8.4 lat, zakres od 5 do 12 lat) wykazało, że po 3,4 latach od pierwszego kontaktu z klinika gender, 27% dzieci wciąż przejawiało objawy dysforii.
Badania dotyczące stosowania blokerów pokwitania u dzieci są nieliczne (10 w 2019 roku, w 2021 roku ukazały się wyniki jeszcze jednego badania – przypis tłumaczki) i trudne w interpretacji. Wiele z tych badań dotyczyło pacjentów jednej kliniki a wyniki były zbierane przez krótki okres czasu (brak długofalowych badań). Nie jest również możliwe oddzielenie wpływu blokerów pokwitania, od wpływu hormonów przeciwnej płci (podawanych u starszych dzieci, po okresie pokwitania). Wyłącznie 4 badania (plus jedno z 2021 roku – przypis tłumaczki) poświęcone sa wyłącznie badaniu efektów blokerów pokwitania.
Ze względu na ograniczoną ilość badań, brak długofalowych obserwacji oraz brak podwójnie ślepych prób z placebo (standard badań farmakologicznych we współczesnej medycynie – przypis tłumaczki) nie jest możliwe stwierdzenie, czy długofalowe blokowanie pokwitania jest bezpieczne dla dzieci.
W 2021 opublikowane zostały wyniki badania przeprowadzonego w GIDS (UK). W badaniu tym brało udział 44 dzieci. Badanie to nie znalazło żadnych pozytywnych efektów blokerów pokwitania na psychologiczny dobrostan dzieci, samookaleczanie, myśli samobójcze lub postrzeganie własnego ciała. W wyniku publikacji tego badania NHS (brytyjski ZUS) zaprzestał stosowania blokerów pokwitania u dzieci poniżej 16ego roku życia.
[1] Oryginalny dokument Genspect zawiera tutaj link do anglojęzycznych opracowań dotyczących blokerów pokwitania. Polskojęzyczne podsumowanie zamieszczone jest na końcu dokumentu (przypis tłumaczki)
[2] Oryginalny dokument Genspect zawiera tutaj link do anglojęzycznego przewodnika dla pracowników szkół. Ten przewodnik może zostać w przyszłości przetłumaczony, jednakże w momencie tworzenia obecnego dokumentu – nie jest. (przypis tłumaczki)
[3] Strona internetowa Genspect jest anglojęzyczna. W miarę możliwości co ważniejsze treści będą tłumaczone na język polski – przypis tłumaczki.
[4] Terapia afirmacyjna nie kwestionuje tożsamości płciowej dziecka, ale automatycznie i natychmiastowo ją potwierdza – afirmuje [przypis tłumaczki]
[5] Wiele szkół w UK i USA prowadzi własne programy dla dzieci o odmiennej tożsamości płciowej. Takie programy zwykle oparte są na modelu afirmacyjnym i nierzadko operują bez zgody a nawet poinformowania rodziców o, na przykład, socjalnej tranzycji (zmiana imienia i zaimków) dziecka [przypis tłumaczki].
[6] Podwijanie lub chowanie (tucking) to technika stosowana przez, na przykład, cross-dresserów, w celu zmniejszenia widoczności męskich zewnętrznych narządów płciowych. Termin chowanie odnosi się do przesuwania jąder z moszny w okolice podbrzusza, a podwijanie – do podwijania członka w okolice krocza [przypis tłumaczki].
[7] Kryptozoospermia to zaburzenie, w którym liczba plemników w spermie jest znacznie obniżona, co może powodować bezpłodność. Do skrętu jądra dochodzi wtedy, jądro skręca się wokół własnej osi, co powoduje zaburzenie ukrwienia jądra i, bez szybkiej interwencji (najczęściej chirurgicznej) prowadzi do martwicy jądra [przypis tłumaczki].